Οι πολίτες της ΕΕ που αντιμετωπίζουν πρόβλημα υγείας στη διάρκεια ταξιδιού τους σε άλλο κράτος μέλος μπορούν επί του παρόντος να λαμβάνουν υγειονομική περίθαλψη, τα έξοδα της οποίας τους επιστρέφονται χάρη στο συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης της ΕΕ.

Τα άτομα που δεν μπορούν να λάβουν την υγειονομική περίθαλψη που χρειάζονται στην πατρίδα τους μέσα σ’ ένα εύλογο χρονικό διάστημα μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιούν το σύστημα αυτό. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους οι πολίτες ενδέχεται να μεταβούν σε άλλο κράτος για θεραπεία. Για παράδειγμα, μπορεί να κατοικούν σε μεθοριακές περιοχές και οι πλησιέστερες εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης να βρίσκονται από την άλλη πλευρά των συνόρων.

Τα άτομα αυτά θα διαπιστώσουν, στο μέλλον, ότι είναι ευκολότερο και ασφαλέστερο να μεταβούν για θεραπεία σε άλλα κράτη μέλη, χάρη σε μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με στόχο να αποσαφηνιστούν οι περιστάσεις κατά τις οποίες μπορεί να παρέχεται διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη και να επιστρέφονται τα σχετικά έξοδα.

Στις 2 Ιουλίου 2008 εγκρίθηκε σχέδιο οδηγίας για την εφαρμογή των δικαιωμάτων των ασθενών στη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη. Η οδηγία θα αρχίσει να ισχύει ύστερα από εξέταση και συζήτηση στο πλαίσιο του Συμβουλίου Υπουργών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Το πρόβλημα

Κάθε χρόνο, ένας μικρός αριθμός ευρωπαίων πολιτών αποφασίζουν να λάβουν ιατρική περίθαλψη σε άλλη χώρα της ΕΕ. Σήμερα, όμως, οι κανόνες όσον αφορά τα δικαιώματα και την επιστροφή των εξόδων χαρακτηρίζονται από ασάφεια. Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει, μερικές φορές, στην παραπομπή σχετικών θεμάτων στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Σε ορισμένες υποθέσεις, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι οι ασθενείς είχαν δικαίωμα
επιστροφής των εξόδων για υγειονομική περίθαλψη που έλαβαν στο εξωτερικό. Παρά το ότι οι αποφάσεις του Δικαστηρίου στις μεμονωμένες αυτές υποθέσεις ήταν σαφείς, ο τρόπος της γενικότερης εφαρμογής τους παραμένει ασαφής.

Τόσο το Συμβούλιο όσο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησαν από την Επιτροπή να αποσαφηνίσει την κατάσταση και να αναπτύξει ένα ειδικό νομικό πλαίσιο, συνεκτιμώντας τις ιδιαιτερότητες του υγειονομικού τομέα.

Καλύτερη πρόσβαση, περισσότερη ασφάλεια, καλύτερη ποιότητα Με την οδηγία θα βελτιωθούν οι πρακτικές ρυθμίσεις και τα θέματα ασφάλειας και ποιότητας της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης προς όφελος των ασθενών και του συνόλου
των ευρωπαϊκών συστημάτων υγείας.

Από τη στιγμή που μια θεραπεία καλύπτεται από το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης τη χώρας τους, οι ασθενείς θα δικαιούνται να λάβουν τη θεραπεία αυτή σε άλλη χώρα χωρίς προηγούμενη έγκριση. Οι ασθενείς θα καταβάλλουν τα έξοδα της θεραπείας και στη συνέχεια θα τους επιστρέφεται το ποσό το οποίο θα τους είχε επιστραφεί για την ίδια θεραπεία στη χώρα τους. Σε ορισμένες περιστάσεις, πάντως, όσον αφορά τη νοσοκομειακή περίθαλψη, τα κράτη μέλη θα μπορούν να εφαρμόζουν ένα σύστημα προηγούμενης διοικητικής έγκρισης.

Πληροφορίες για τα θέματα αυτά θα παρέχονται μέσω εθνικών σημείων επαφής.

Στο κείμενο διευκρινίζεται ότι η χώρα στην οποία πραγματοποιείται η θεραπεία είναι αρμόδια για τα ζητήματα ασφάλειας και ποιότητας της παρεχόμενης θεραπείας. Επίσης, αν προκύψει τυχόν πρόβλημα, οι ασθενείς θα γνωρίζουν με ποια διαδικασία μπορούν να ασκήσουν προσφυγή και να διεκδικήσουν αποζημίωση. Όλα τα κράτη μέλη πρέπει, ακόμη, να διαθέτουν σαφή πρότυπα ασφάλειας και ποιότητας με βάση τις κοινές αρχές που έχουν εγκριθεί σε επίπεδο ΕΕ.

Το πλαίσιο αυτό θα προωθήσει επίσης την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης μέσω:

• της ανάπτυξης ευρωπαϊκών δικτύων αναφοράς, τα οποία θα φέρουν σε επαφή, σε εθελοντική βάση, εξειδικευμένα κέντρα υγειονομικής περίθαλψης σε ολόκληρη την ΕΕ, ώστε να καταστεί ευκολότερη η πρόσβαση των ασθενών σε πολύ εξειδικευμένη
  περίθαλψη,
• της κοινής αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας ώστε να μειωθεί η επανάληψη των προσπαθειών και, κατά συνέπεια, να δοθεί προώθηση στην αποτελεσματική χρήση των πόρων,
• αυξημένων δραστηριοτήτων στον τομέα των τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας (ηλεκτρονική υγεία - «e-Health») ώστε να βελτιωθούν η ποιότητα, η ασφάλεια και η αποδοτικότητα της υγειονομικής περίθαλψης.

Η οδηγία δεν θα μεταβάλει τον ρόλο των κρατών μελών στον τομέα της υγείας. Τα κράτη μέλη θα εξακολουθήσουν να έχουν την αποκλειστική ευθύνη για την οργάνωση των αντίστοιχων συστημάτων υγείας, δεδομένου ότι θα επιλέγουν και θα ορίζουν τις θεραπείες οι οποίες καλύπτονται από τα οικεία συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.

Η εφαρμογή της Ευρωπαϊκής οδηγίας «περί των δικαιωμάτων των ασθενών στο πλαίσιο της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης» θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ το αργότερο μέχρι τις 25 Οκτωβρίου 2013. Ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος βρίσκεται σε άμεση και συνεχή επαφή με το Υπουργείο Υγείας ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή εφαρμογή της οδηγίας στην οποία θα συμμετέχει τόσο ο ιδιωτικός όσο και ο δημόσιος τομέας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Το συντονισμό των ενεργειών από μέρους του Υπουργείου Υγείας για την εφαρμογή της οδηγίας ανέλαβε ο Δρ. Καϊσής Χριστόδουλος.